Hoe werkt de ggz?

Iedere psychische aandoening wordt gekenmerkt door bepaalde klachten en symptomen. Meestal hebben die te maken met je gedrag en je ervaringen. Zo gaat een depressie gepaard met sombere gevoelens, piekeren en een verstoord slaappatroon (te veel of juist te weinig slapen). Als je bij de huisarts komt met je klachten, zal deze op basis daarvan (eventueel met hulp van een praktijkondersteuner ggz) een voorlopige inschatting van de diagnose kunnen geven. Een psychische aandoening wordt definitief vastgesteld (gediagnosticeerd) door een psycholoog of psychiater. Dat doet hij door vragen te stellen en naar je te luisteren, soms vragenlijsten af te nemen en je gedrag te observeren.

Als je langere tijd (meerdere jaren) last hebt van een psychische aandoening en daardoor ook in de problemen komt met bijvoorbeeld je relatie, werk of wonen, dan spreken we van een ernstige psychiatrische aandoening (EPA).

Alle psychische aandoeningen staan beschreven in de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’, kortweg de DSM-5. In het Nederlands is dat het Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.

Voor verschillende aandoeningen zijn verschillende behandelingen. Dat hangt ook af van jouw specifieke situatie, en jouw wensen en voorkeuren. Wil je meer weten over de behandelmogelijkheden bij jouw aandoening? Kijk dan bij het onderdeel zorgstandaard of ga naar de GGZ Zorgstandaarden: www.ggzstandaarden.nl.

Meer informatie over verschillende aandoeningen: https://wijzijnmind.nl/psychipedia

Een diagnose wordt (na verwijzing door de huisarts) vastgesteld door een psycholoog of psychiater. Deze kijkt naar al je klachten en symptomen door vragen te stellen en naar je te luisteren, soms vragenlijsten af te nemen en je gedrag te observeren. Hij kan vervolgens aangeven waar de klachten en symptomen vandaan komen. Een diagnose is niet altijd snel of eenvoudig vast te stellen.

Welke behandeling het beste bij je past wordt bepaald op basis van je diagnose. Soms kan het 6 maanden duren voordat duidelijk is van welke aandoening er precies sprake is. Een voorlopige diagnose kan dan uitkomst bieden. Meestal kan deze binnen drie maanden gesteld worden.

Op het moment dat duidelijk is welke aandoening je hebt, wordt er samen met je behandelaar een behandelplan opgesteld. Samen kijken jullie naar de doelen die je wilt behalen en maak je afspraken over je behandeling.

Ben je bij de huisarts geweest en vermoedt hij dat er sprake is van een psychische aandoening? Dan heb je nog geen definitieve diagnose, maar zal hij je wel doorverwijzen naar zijn praktijkondersteuner: de POH-GGZ of een psycholoog of psychiater. Dat is afhankelijk van de ernst van je klachten. Deze zal vervolgens met je kijken of er inderdaad sprake is van een psychische aandoening en welke behandeling daarbij past. 

Zie ook: psychische aandoening.

Het kan voor jou persoonlijk fijn zijn om te weten wat er met je aan de hand is.

Verder, wanneer een huisarts je doorstuurt naar een psycholoog of psychiater met het vermoeden van een psychische aandoening, maar je hebt nog geen diagnose, zal de behandelaar moeten aantonen dat er sprake is van een psychische aandoening. Dan heb je recht op verzekerde zorg. Zie voor meer informatie over vergoedingen en zorgverzekeringen.

Zonder diagnose wordt de zorg door een psycholoog of psychiater niet vergoed. Als je last hebt van psychische klachten zonder diagnose, kun je hiervoor terecht bij de praktijkondersteuner van de huisarts, de POH-GGZ. Dit valt onder de huisartsenzorg en wordt wel vergoed.

Een klacht is wat anders dan een aandoening. Zo kun je last hebben van een sombere stemming als klacht, maar dan hoef je nog niet depressief te zijn. Bij een aandoening heb je wel vaak last van een bepaald setje klachten. Het werkt dus eerder andersom: heb je last van een depressie, dan heb je al een poosje een sombere stemming, negatieve gedachten, nergens plezier in, en een gevoel van machteloosheid.

De huisarts is verantwoordelijk voor de behandeling van lichte psychische klachten. Heb je lichte klachten, dan kan je binnen de huisartsenpraktijk behandeld worden. De huisarts heeft hiervoor vaak een Praktijkondersteuner Huisarts (POH-GGZ) in de praktijk die de behandeling samen met jou invult - de huisarts blijft wel inhoudelijk verantwoordelijk voor de behandeling en voor eventuele doorverwijzing naar een andere hulpverlener.

Als je lichte psychische problemen hebt, kan je door de huisarts zelf worden behandeld. Hij of zij kan dat zelf doen, maar hij kan je ook laten helpen door de praktijkondersteuner, de POH-GGZ. De POH-GGZ kan je helpen om in een aantal gesprekken je problemen in kaart te brengen. Ga je naar de POH-GGZ, dan blijft je huisarts wel eindverantwoordelijk voor de behandeling.
De huisarts kan ook behandelingen via internet (e-health) aanbieden.

Als de behandeling via de huisarts of de POH-GGZ niet voldoende resultaat geeft, kan hij je doorverwijzen naar een andere hulpverlener. Bij lichte of matige klachten kan dat naar een hulpverlener binnen de basis ggz. En bij zwaardere problemen kun je worden doorverwezen naar een hulpverlener in de gespecialiseerde ggz.

Heb je een psychische aandoening die stabiel is, dan kan de gespecialiseerde ggz je terugverwijzen naar de huisarts. De huisarts begeleidt je dan bijvoorbeeld bij het gebruik van medicijnen. De huisarts kan hiervoor advies vragen aan een psychiater.

Zie voor informatie: www.wijzijnmind.nl: naar de huisarts.

Bron: Kennisbank Nationale Zorgnummer

Co-morbiditeit is het naast elkaar voorkomen van verschillende aandoeningen tegelijkertijd. Hulpverleners zien het naast elkaar voorkomen van psychische aandoeningen vaak als een teken dat er sprake is van ernstige problematiek. Een veel voorkomende vorm van co-morbiditeit is dat een depressie samengaat met een angststoornis. Dit betekent dat je meer klachten hebt. Je bent somber en angstig tegelijkertijd.

Bron: www.wijzijnmind.nl: comorbiditeit

Alle psychische aandoeningen staan beschreven in de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’, kortweg de DSM-5. In het Nederlands is dat het Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.

De DSM-5 geeft een overzicht van alle klachten en symptomen die kunnen voorkomen bij alle verschillende psychische aandoeningen.

Zie ook: https://www.nvvp.net/website/onderwerpen/detail/dsm-5

Psycholoog
Een psycholoog is opgeleid om gedrag van mensen te bestuderen. De meeste psychologen werken met cliënten, mensen die bij hen in behandeling zijn. Zij behandelen en helpen cliënten om beter te worden of coachen (begeleiden) cliënten in hun eigen ontwikkeling. Daarnaast zijn er psychologen die advies geven op het gebied van arbeidssituaties of ondersteuning bieden in werving en selectie. Een eerstelijns psycholoog of een gezondheidszorg (GZ)-psycholoog geeft meestal een korte behandeling in de generalistische basis ggz. Het gaat daarbij meestal om psychische klachten die korter dan zes maanden bestaan. Voor ernstiger problematiek wordt doorverwezen naar een klinisch psycholoog, psychotherapeut of psychiater voor een (vaak langer durende) behandeling in de gespecialiseerde ggz. Een psycholoog is geen arts en mag geen medicijnen voorschrijven.

Meer informatie vind je op de website van de Nederlandse Vereniging van Gezondheidszorgpsychologen en haar specialismen en van het Nederlands Instituut van Psychologen.

Psychotherapeut
Een psychotherapeut is gespecialiseerd in het behandelen van cliënten met complexe, psychische klachten. Deze behandeling is vaak intensiever en langduriger dan die van een psycholoog. Meestal valt deze behandeling onder de gespecialiseerde ggz.
De behandeling kan individueel zijn, maar kan ook in groter verband (relatie, gezin, groep) plaatsvinden.
De psychotherapeut helpt je (nare) dingen anders te zien, pijnlijke gevoelens te verwerken of moeilijke situaties anders aan te pakken.
Het doel van de behandeling is om je psychische klachten en problemen op te heffen, of zoveel te verminderen dat je er minder last van hebt.
De problemen waarvoor mensen in behandeling bij een psychotherapeut gaan, zijn heel verschillend. Voorbeelden van psychische problemen zijn: angsten, depressies, verslavingsproblemen, fobieën en dwanghandelingen. Meestal valt deze behandeling onder de gespecialiseerde ggz.
Meer informatie vind je op de website van de Landelijke Vereniging van Vrijgevestigde Psychologen en Psychotherapeuten en op de website van de Federatie van Psychologen, Psychotherapeuten en Pedagogen. 

Psychiater
Een psychiater is een arts die zich na een studie geneeskunde heeft gespecialiseerd in de psychiatrie. De psychiater is net zoals de psychotherapeut gespecialiseerd in het behandelen van cliënten met complexe, psychische klachten. Deze behandeling valt meestal onder de gespecialiseerde ggz en is vaak intensief en langdurig. In tegenstelling tot de psycholoog en psychotherapeut mag een psychiater naast het geven van een psychotherapeutische behandeling ook medicijnen voorschrijven. Soms richten psychiaters zich na hun opleiding uitsluitend nog op behandeling met medicatie.
Meer informatie vind je op de website van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP).

Bron: Kennisbank Nationale Zorgnummer

Psycholoog en GZ-psycholoog (gezondheidszorgpsycholoog)

Een psycholoog heeft de universitaire studie psychologie afgerond en behandelt psychische problemen. Een GZ-psycholoog heeft na de universitaire studie een postdoctorale beroepsopleiding van twee jaar gevolgd en behandelt ook psychische problemen.

Je kunt bij beide soorten psychologen denken aan de behandeling van depressie, angst of fobie of verslaving. Verder behandelen ze ook problemen als rouw, burn-out en relatieproblemen.

De term psycholoog is in Nederland niet beschermd. Aan andere beroepsnamen met de term ‘psycholoog’ erin, zoals GZ-psycholoog zijn wel opleidingseisen gesteld.

Meer informatie: https://www.psynip.nl/registraties/psychologenregisters-wet-big/gezondheidszorgpsycholoog/

Klinisch psycholoog

Een klinisch psycholoog heeft na de opleiding tot GZ-psycholoog een vierjarige opleiding tot klinisch psycholoog afgerond. Een klinisch psycholoog diagnosticeert en behandelt meer ernstige en complexe psychische problemen en psychische stoornissen. Ook bieden ze crisisinterventies.

Meer informatie: https://www.psynip.nl/registraties/psychologenregisters-wet-big/klinisch-psycholoog/

Klinisch neuropsycholoog

Een klinisch neuropsycholoog heeft na de opleiding tot GZ-psycholoog een vierjarige opleiding tot klinisch neuropsycholoog afgerond. Hij is deskundig op het gebied van de hersenen en gedrag. De klinisch neuropsycholoog behandelt patiënten met hersenbeschadiging, specifieke groepen psychiatrische patiënten en bijvoorbeeld ook kinderen met ontwikkelingsstoornissen en leerproblemen.

Meer informatie: https://www.psynip.nl/registraties/psychologenregisters-wet-big/klinisch-neuropsycholoog/

Een praktijkondersteuner bij de huisarts (POH) werkt letterlijk ter ondersteuning van de huisarts. De huisarts blijft altijd eindverantwoordelijk voor jouw zorg. Er zijn twee type praktijkondersteuners:

POH - Somatiek. Deze praktijkondersteuner begeleidt patiënten met een lichamelijke chronisch aandoening, zoals diabetes mellitus, astma/COPD en hart- en vaatziekten. De taken van een praktijkondersteuner kunnen per huisartsenpraktijk anders ingevuld zijn. De praktijkondersteuner kan onder meer voorlichting geven over de ziekte, de patiënt begeleiden bij medicatiegebruik en veranderingen in de leefstijl en controleonderzoeken uitvoeren.

POH-GGZ. De praktijkondersteuner ondersteunt de huisarts bij de begeleiding en behandeling van patiënten met psychische problemen.

Bron: Kennisbank Nationale Zorgnummer

Als je lichte psychische problemen hebt, kan de huisarts je behandelen. Hij of zij kan dat zelf doen maar hij kan ook doorverwijzen naar de praktijkondersteuner geestelijke gezondheidszorg (POH-GGZ). De praktijkondersteuner kan je helpen om in een aantal gesprekken je problemen in kaart te brengen. Ga je naar de praktijkondersteuner, dan blijft je huisarts wel eindverantwoordelijk voor de behandeling en eventuele doorverwijzing naar een andere hulpverlener.

Zie voor meer informatie de website van MIND.

Bij een lichte tot matige psychische problemen of aandoeningen kun je voor behandeling terecht bij de generalistische basis ggz. De psychologische zorg in de basis ggz is bedoeld voor milde tot matige psychische stoornissen, zoals een angststoornis of een depressie. Deze zorg is meestal kortdurend (korter dan een jaar) en klachtgericht. Een behandeling binnen de basis ggz kan bestaan uit:

• Gesprekken met onder andere een psycholoog, psychotherapeut of psychiater
• Begeleiding via internet: e-health
• Een combinatie van gesprekken en e-health

De meeste behandelingen in de basis ggz zijn opgenomen in het basispakket van je zorgverzekering. Welke ggz-zorg onder het basispakket valt, staat in de polisvoorwaarden van je verzekering. Voor zorg uit de basis ggz is een verwijzing van de huisarts nodig en geldt het eigen risico van je zorgverzekering.

In principe mag je zelf kiezen naar welke behandelaar je wilt. Hou wel rekening met de contracten die je zorgverzekeraar heeft afgesloten. Ga je naar een behandelaar of instelling die geen contract heeft met jouw zorgverzekeraar? Dan kan het zijn dat je niet alle kosten vergoed krijgt. Informeer daarom vooraf of jouw zorgverzekeraar de kosten van de behandelaar van je keuze vergoedt. Ook geldt het eigen risico bij behandeling in de basis ggz.

Heb je zware psychische problemen? Dan verwijst de huisarts je naar de gespecialiseerde ggz.

Bron: Rijksoverheid

Kunnen jouw psychische problemen niet behandeld worden in de basis ggz of zijn je problemen na behandeling in de basis-ggz nog niet opgelost? Dan kan je doorverwezen worden naar de gespecialiseerde ggz. Deze zorg is bedoeld voor het behandelen van zware, ingewikkelde psychische aandoeningen. Deze behandelingen zijn meestal intensiever, dus naast gesprekken met een psycholoog of psychiater kan er ook intensief (thuis) behandeld worden. Ook opname, wonen bij een ggz-instelling en crisiszorg vallen onder de gespecialiseerde ggz.

In principe mag je zelf kiezen naar welke behandelaar of ggz-instelling je wilt. Houd wel rekening met de contracten die je zorgverzekeraar heeft afgesloten. Ga je naar een behandelaar of instelling die geen contract heeft met jouw zorgverzekeraar? Dan kan het zijn dat je niet alle kosten vergoed krijgt. Informeer daarom vooraf of jouw zorgverzekeraar de kosten van de behandelaar van je keuze vergoedt. Ook geldt het eigen risico bij behandeling in de gespecialiseerde ggz.

Bron: Rijksoverheid

De meeste behandelingen in de ggz hebben het gewenste effect, maar in sommige gevallen is zelfs behandeling in de specialistische ggz onvoldoende. Bijvoorbeeld omdat de problemen zeer ernstig, complex of zeldzaam zijn of omdat de combinatie van klachten moeilijk is te behandelen. Voor deze patiënten is er hoogspecialistische ggz. Patiënten kunnen - met een verwijzing - bij de hoogspecialistische ggz terecht voor zeer gespecialiseerde diagnostiek en behandeling, innovatieve en experimentele behandelingen en voor een second opinion. Behandelaars in de hoogspecialistische ggz hebben jarenlange expertise in de behandeling van specifieke aandoeningen. Zorgverzekeraars en gemeenten vergoeden deze zorg als je hiervoor in aanmerking komt.  

Hoogspecialistische ggz wordt onder andere aangeboden door afdelingen die het TOPGGz-keurmerk hebben. Meer over TOPGGz, de TOPGGz-afdelingen en waar deze te vinden: TOPGGz.nl.

Vanaf januari 2015 bestaan de termen eerstelijns en tweedelijns psychologische zorg eigenlijk niet meer: ze zijn vervangen door generalistische basis ggz en gespecialiseerde ggz. Onder basis ggz vallen milde en licht psychische klachten die vaak kort te behandelen zijn. Onder gespecialiseerde ggz vallen de zwaardere psychische aandoeningen. Voor beide soorten psychologische zorg heb je een verwijzing nodig van de huisarts. Ze worden allebei vergoed vanuit de basisverzekering, maar gaan wel af van het eigen risico.

Een zorgaanbieder is een instelling of een praktijk, die ggz-zorg kan bieden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen ggz-instellingen en vrijgevestigde praktijken.

In een instelling werken doorgaans meerdere behandelaars, die vaak met elkaar samenwerken. Meestal zijn er meerdere therapievormen onder één dak te vinden, zoals gedragstherapie, creatieve therapie en psychomotorische therapie (PMT). Ook kan jou dan een combinatie van therapieën worden geboden, waaronder in groepstherapie.

Je ziet in een instelling dat de intake vaak door iemand anders wordt gedaan dan de uiteindelijke behandelaar waar je terecht kan. Je behandelaar kun je niet altijd zelf kiezen bij een instelling. Je keuzevrijheid wordt beperkt doordat de behandelaar die jij wil, misschien wel langere wachttijden heeft dan een andere behandelaar.

Bij een vrijgevestigde praktijk werkt vaak één en soms een paar behandelaars. Dit betekent dat de intake en de behandeling door dezelfde persoon zal worden gedaan. Je hebt dus ook zelf meer inspraak in het kiezen van de behandelaar van jouw voorkeur.

Het is goed om bij je zorgverzekeraar na te vragen met welke vrijgevestigde praktijken en welke ggz-instellingen deze een contract heeft, voordat je een keuze maakt voor een vrijgevestigde behandelaar of instelling.

De regiebehandelaar in de ggz is verantwoordelijk voor de coördinatie van jouw zorg. Meestal wordt er na de intake bepaald wie jouw regiebehandelaar wordt.

De regiebehandelaar houdt in de gaten dat de behandeling van goede kwaliteit is, en dat de andere behandelaars die bij jouw zorgtraject zijn betrokken naar behoren werken. De regiebehandelaar stelt ook de diagnose vast, en bespreekt het behandelplan met je.

Meer informatie over de regiebehandelaar vind je in de Kennisbank Nationale Zorgnummer en in de patiëntenversie van het Kwaliteitsstatuut.

Naast het volgen van een behandeling bij een zorgaanbieder kun je ook op andere manieren omgaan met psychische klachten. Bijvoorbeeld bij lichte psychische klachten, vóór of in plaats van behandeling of om erger te voorkomen. Je kunt bijvoorbeeld:

• Zelfhulpmiddelen gebruiken, zoals apps en vragenlijsten
• Zelf bijhouden (bijvoorbeeld met een app) hoe je je op bepaalde tijdstippen of dagen voelt
• Praten met ervaringsdeskundigen hoe je om kunt gaan met je aandoening
• Cliëntondersteuning in de buurt zoeken
• Hulp zoeken bij het vinden van daginvulling of sociale activiteiten

Zelfhulp kan zowel opzichzelfstaand als in combinatie met een behandeling worden opgepakt. Soms is het zelfs in combinatie aan te raden. Ook als je op de wachtlijst staat voor een behandeling kun je kijken wat je zelf in de tussentijd kan doen.

Kijk op https://wijzijnmind.nl/thema/her-pak-je-eigen-regie-10-tips om tips te lezen wat je zelf kunt doen en welke hulpmiddelen en organisaties je daarbij kunnen helpen.

Kijk op https://wijzijnmind.nl/her-pak-je-eigen-regie/overzicht-apps voor een overzicht van apps die jou daarbij kunnen helpen.

Kijk op 'E-health | digitale ondersteuning bij psychische klachten' als je wil weten wat e-health precies is en welke mogelijkheden er voor jou zijn.

MIND Korrelatie biedt directe hulp. Bel 0900-1450 (15 eurocent per minuut) of kijk op www.mindkorrelatie.nl om met een hulpverlener te chatten, whatsappen of mailen.

Kijk op de MIND Atlas om in jouw regio een organisatie te vinden, zoals een regionaal zelfregiecentrum of een (lotgenoten)organisatie speciaal voor cliënten of familie Deze organisaties bieden vaak veel specialistische kennis en ondersteuning voor cliënten en familie, met bijvoorbeeld een hulplijn voor vragen en advies of informatiebijeenkomsten.

Zelfregie- en herstelorganisaties richten zich meer op herstel, weer grip op je leven krijgen, beter leren omgaan met je aandoening. Ze bieden verschillende activiteiten om nieuwe vaardigheden te leren of om andere mensen te leren kennen en organiseren vaak verschillende activiteiten, zoals trainingen, voorlichtingen, bijeenkomsten of samen koken en eten.

Voor veel aandoeningen is er ook een landelijke organisatie, waar je terecht kunt voor ondersteuning, advies of contact met mensen met dezelfde aandoening. Veel daarvan vind je ook op MIND Atlas. Vink dan ‘MIND (lid)organisatie landelijk / regionaal’ aan in de linker kolom.

Bij de meeste organisaties, zowel landelijk als regionaal, kun je terecht voor:

• Lotgenotencontact: op een forum of elkaar ontmoeten
• Tips, adviezen en verhalen uitwisselen
• Cliëntondersteuning, een luisterend oor en praten met ervaringsdeskundigen
• Specialistische kennis en adviezen op het gebied van jouw aandoening
• Hulp bij het vinden van dagbesteding, werk, vrijwilligerswerk en sociale activiteiten

Als je het aan patiënten en hun naasten vraagt, komen steeds drie woorden naar voren: professioneel, persoonlijk en passievol.

Professioneel betekent dat zorg altijd deskundig en transparant aangeboden wordt in lijn met de actuele zorgstandaarden. Iedereen heeft immers recht op goede en veilige zorg, die beschikbaar is wanneer dat nodig is.

Persoonlijk verwijst naar de kwaliteit van het contact tussen behandelaar en zorgvrager. Dit contact is heel belangrijk, zeker in de ggz. Psychische problemen kunnen gevoelens van onzekerheid met zich meebrengen. Dan is het van groot belang dat je je gehoord voelt. Professionele nabijheid kan daarin veel betekenen. Een ‘persoonlijke klik’ is het meest werkzame ingrediënt van zorg, begeleiding en behandeling, zo blijkt uit onderzoek onder patiënten en hun naasten.

Passievol heeft te maken met hartelijkheid en empathie, waarmee de zorg wordt verleend. MIND wil dat bij alle hulpverleners de menselijke maat weer centraal staat, of het nou in de geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg of in het sociale domein is. Met elkaar in gesprek gaan, naast elkaar staan; daar gaat het om.

Bron en meer informatie: https://mindplatform.nl/thema/samen-werken-aan-goede-zorg

De kerntaak van aanbieders in de ggz is het leveren van kwalitatief goede en veilige zorg aan patiënten. Hiervoor zijn de volgende afspraken gemaakt:

• De NZa maakt regels en houdt toezicht op de zorg.
• De Inspectie gezondheidszorg en Jeugd bewaakt en houdt ook toezicht.
• De Alliantie Kwaliteit in de ggz (Akwa) ontwikkelt en implementeert samen met het veld zorgstandaarden en modules, waarin per aandoening en per thema beschreven staat hoe de zorg er idealiter uitziet. Patiënten, hun naasten en professionals hebben hierbij de regie. Meer over de zorgstandaarden en de modules.
• Alle zorgaanbieders moeten een Kwaliteitsstatuut hebben. Daarin wordt beschreven wat je van hen kan verwachten. Meer hierover lees je bij ‘Wat is het Kwaliteitsstatuut ggz?’
• Als je zorg krijgt van een zorginstelling, maak je met deze instelling afspraken over de zorg en zo nodig verblijf in de instelling. Bij die afspraken horen in ieder geval de algemene leveringsvoorwaarden ggz. Dat zijn eigenlijk de kleine lettertjes bij de afspraken die je maakt over de behandeling of begeleiding en eventueel verblijf in de instelling. In de algemene leveringsvoorwaarden ggz staat niet welke zorg je nodig hebt, maar wel waar de zorginstelling en ook de patiënt zich aan moeten houden. Naast de voorwaarden geldt natuurlijk wat wettelijk is geregeld. Bron: modeltekst van publieksversie algemene leveringsvoorwaarden ggz. De leveringsvoorwaarden vind je hier.

Alle zorgaanbieders in de ggz moeten vanaf 1 januari 2017 een ‘Kwaliteitsstatuut’ hebben. In het Kwaliteitsstatuut beschrijft de zorgaanbieder met welke klachten je er terecht kunt, wie de regiebehandelaars zijn in de instelling, hoe het zorgtraject is geregeld, met wie hij samenwerkt en hoe deze samenwerking eruitziet. Zodat duidelijk is dat je de juiste hulp, op de juiste plaats en van de juiste zorgverlener krijgt.

Vanaf 1 januari 2017 vergoedt de zorgverzekeraar alleen de zorg van ggz-zorgaanbieders met een kwaliteitsstatuut. Raadpleeg hiervoor je verzekering of zorgverzekeraar.

Het kwaliteitsstatuut van de zorgaanbieder is openbaar. Het kwaliteitsstatuut staat op de website of is in de praktijk aanwezig. Je kan het dus altijd inzien om te lezen.

Op Kiezen in de ggz nemen wij ook informatie over uit het Kwaliteitsstatuut, vooral informatie over het behandelproces. Kijk hiervoor vanaf midden 2019 op de detailpagina van de zorgaanbieder.

Bron: Rijksoverheid

Meer informatie over het Kwaliteitsstatuut vind je in de patiëntenversie van het Kwaliteitsstatuut.

Het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ is een samenwerkingsverband dat eind 2013 is opgericht. In het Netwerk werken patiënten en naasten, zorgprofessionals, zorgaanbieders en zorgverzekeraars samen in hun streven naar goede, toegankelijke en betaalbare geestelijke gezondheidszorg. Dit gebeurt primair door het ontwikkelen, financieren en begeleiden van kwaliteitsstandaarden.

Om de kwaliteit van de ggz voor mensen met psychische problemen verder te verbeteren heeft het Netwerk voor de komende jaren de volgende missie geformuleerd: Het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ streeft vanuit het perspectief van patiënt en naasten (vraaggericht) naar een planmatige, continue verbetering en innovatie van de beroepsuitoefening van professionals en zorgvoorzieningen in de brede ggz, opdat de zorg door de juiste persoon, op de juiste plek, op het juiste moment, in goede samenhang en doelmatig wordt geleverd.

Bron: http://www.kwaliteitsontwikkelingggz.nl/netwerk/

Een zorgstandaard beschrijft in algemene termen vanuit het perspectief van de patiënt wat goede zorg en ondersteuning inhoudt voor mensen met een bepaalde psychische aandoening gedurende het hele zorgproces. Een zorgstandaard is de (landelijke) norm waaraan multidisciplinaire, integrale zorg bij psychische aandoeningen moet voldoen. Daarbij staat in de zorgstandaard wat de patiënt kan verwachten, niet alleen op het gebied van medicatie en behandeling, maar ook met aandacht voor participatie, de omgeving en de organisatie van zorg. Dit maakt het voor alle partijen in de brede ggz inzichtelijk wat zij kunnen en mogen verwachten in het zorgtraject.

Bron: https://www.ggzstandaarden.nl/pagina/toelichting-ggz-standaarden

Alle zorgstandaarden kun je vinden op www.ggzstandaarden.nl. Per diagnose is er ook een samenvattingskaart die je kunt downloaden en uitprinten. Verder is er informatie voor patiënten en naasten op www.thuisarts.nl te vinden. Hier wordt ook naar verwezen.

Waar een zorgstandaard één specifieke psychische aandoening behandelt, worden in een generieke module zorgcomponenten of -onderwerpen beschreven die relevantie hebben voor meerdere psychische aandoeningen. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als zelfmanagement, ondersteuning naasten, dagbesteding en arbeidsparticipatie. De zorg die wordt beschreven in een generieke module kan, afhankelijk van de aandoening, in één of meerdere fases van het zorgproces van toepassing zijn.

Bron: https://www.ggzstandaarden.nl/pagina/toelichting-ggz-standaarden

Alle generieke modules kun je vinden op www.ggzstandaarden.nl. Per onderwerp is er ook een samenvattingskaart die je kunt downloaden en uitprinten. Verder is er informatie voor patiënten en naasten op www.thuisarts.nl te vinden. Hier wordt ook naar verwezen.

Akwa wordt het nieuwe kwaliteitsinstituut in de ggz vanaf januari 2019. Akwa streeft naar ontwikkeling en monitoring van de kwaliteit van de zorg in de ggz, zodat de juiste zorg, door de juiste professional, op het juiste moment en de juiste plaats wordt geleverd, afgestemd op de voorkeuren van de patiënt (en diens naasten), in goede samenhang met andere zorgdomeinen en in de keten. Daarom ontwikkelt akwa onder andere kwaliteitsstandaarden en kwaliteitsregistraties waarbij ‘samen beslissen’ en vertrouwen op kennis en kunde van de professional in de ggz belangrijke uitgangspunten zijn.

Bron: www.akwaggz.nl

Iedereen heeft recht op goede en veilige zorg, die beschikbaar is wanneer dat nodig is. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht op de ggz en bewaakt en bevordert de veiligheid en kwaliteit van zorg. IGJ kijkt daarbij naar een aantal zaken (zogenaamde veiligheidsindicatoren) en publiceert daarover: Openbaar databestand Veiligheidsgegevens verslagjaar 2018.

Bij Behandelinformatie vind je per instelling informatie over procesindicatoren, gegevens die iets zeggen over het behandelproces. Deze zijn afgezet tegen gegevens van vergelijkbare instellingen. Het gaat om:

• het aantal behandelingen per diagnose(groep) per jaar
• het gemiddeld aantal uren voor een behandeling
• het gemiddeld aantal dagen dat iemand voor een behandeling in een instelling is opgenomen
• het percentage cliënten dat na een afgesloten behandeling binnen twee jaar terugkomt in zorg bij dezelfde of een andere instelling. (Als een behandeling tot 90 dagen na afsluiten wordt gevolgd door een andere behandeling, is er geen sprake van een afgesloten behandeling.)

Ieder jaar publiceert Vektis zogenoemde procesindicatoren over ggz-aanbieders (link) . Wij noemen dit ‘behandelinformatie’. De indicatoren zijn gebaseerd op declaratiegegevens.

Let op, de gegevens zijn uitsluitend op organisatieniveau beschikbaar, dus zeggen iets over de instelling als geheel en niet over een vestiging of behandelaar. Bovendien zijn de gegevens gebaseerd op (declaratie)data over een heel jaar, en dus minimaal een jaar oud.

Een aanbieder wort vergeleken met het gemiddelde van vergelijkbare aanbieders. Dit is dus het gemiddelde van alle aanbieders samen.

Per diagnose wordt per indicator aangegeven of een aanbieder minder, ongeveer hetzelfde of meer ‘scoort’ dan dit gemiddelde.

Als een aanbieder (min of meer) in het algemeen gemiddeld scoort dan staat het bolletje ‘gemiddeld’ ingekleurd. Als het percentage van een aanbieder minder dan 80% van het algemene gemiddelde is dan staat er ‘minder’. Als het percentage van een aanbieder meer dan 120% van het algemene gemiddelde is, dat staat er ‘meer’.

Wanneer een aanbieder minder dan 20 behandelingen in een jaar heeft, dan wordt er niets weergegeven (ook niet voor de andere indicatoren).

Cliënten kunnen bij afronding van hun behandeling een vragenlijst invullen waarbij ze terugblikken op hun ervaringen met de hulpverlener(s) en de behandeling. Deze vragenlijst heet de Consumer Quality index: de CQi. Met de CQi wordt de kwaliteit van zorg vanuit het perspectief van patiënten gemeten. Zij worden gevraagd hoe ze hun zorg hebben ervaren.

We laten per zorgaanbieder zien in hoeverre cliënten tevreden zijn over deze thema’s: 

• Bejegening: Hoe de hulpverlener met je omging.
• Keuzemogelijkheden: hadden de cliënten keuzemogelijkheden voor een specifieke behandeling/ondersteuning?
• Informatieverstrekking: kregen de cliënten informatie over hun klachten en behandeling?
• Vervulling zorgwens: hoe werd de behandeling uitgevoerd?

Let op

• Als cliëntervaringen beschikbaar zijn, staan deze genoemd bij de zorgaanbieder. Van sommige zorgaanbieders is deze informatie niet beschikbaar.
• We laten de gemiddelde scores zien van de hele organisatie, niet van vestigingen, afdelingen of behandelaars. Deze informatie is niet openbaar beschikbaar.
• Ervaringen in de zorg zijn persoonlijk. Dit geldt ook voor de cliëntervaringen die met de CQi gemeten zijn. Door gemiddelde scores te laten zien op basis van minimaal 25 ingevulde vragenlijsten proberen we toch een beeld te geven van de cliëntervaringen van anderen bij deze zorgaanbieder.
• Veel positieve of negatieve ervaringen staan niet per se gelijk aan de resultaten die zijn bereikt met de behandeling.
• Hou er rekening mee dat we de cliëntervaringen uit 2015 laten zien, omdat alleen deze gegevens openbaar beschikbaar zijn1. De resultaten kunnen inmiddels veranderd zijn.

De schalen die worden getoond zijn onderdeel van de CQi Klinische GGZ & VZ en de CQi Kortdurende Ambulante GGZ & VZ Verkort. Deze zijn openbaar toegankelijk, en te vinden in het Open data Geestelijke gezondheidszorg | Zorginzicht.

Meer informatie: Geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en verslavingszorg (VZ) indicatoren cliëntervaringen | Zorginzicht

Veel zorg wordt vergoed vanuit je basisverzekering, maar niet alles. Om te beginnen heb je altijd een verwijsbrief nodig van je huisarts, straatdokter, specialist ouderengeneeskunde of medisch specialist, om voor vergoeding van de behandeling in aanmerking te komen. Bij sommige verzekeraars mogen ook andere beroepen je doorverwijzen, check dit altijd even met je verzekeraar.

Daarnaast hangt de vergoeding af van de behandeling, de behandelaar en je polis. In veel gevallen moet je zorgverzekeraar een contract hebben met de zorgaanbieder, om de volledige kosten van de behandeling vergoed te krijgen. Ga je naar een behandelaar of instelling die geen contract heeft met jouw zorgverzekeraar? Dan kan het zijn dat je niet alle kosten vergoed krijgt. Bij een gecontracteerde zorgaanbieder ben je er van verzekerd dat jouw verzekeraar inhoudelijk naar de gang van zaken heeft gekeken bij de zorgaanbieder. Daarnaast kunnen per verzekeraar andere voorwaarden gelden voor gecontracteerde en niet-gecontracteerde zorg, zoals een toestemmingsvereiste voor opnames bij verslaving. Check daarom altijd bij je zorgverzekeraar of er nog uitzonderingen zijn waarmee je rekening moet houden. Deze site geeft je alleen uitsluitsel of je zorg vergoed wordt met een verwijzing en geen verdere bijzonderheden.

Daarnaast heb je altijd te maken met het eigen risico van je zorgverzekering. In 2023 is dat minimaal €385,- per jaar. Heb je voldaan aan je eigen risico, dan wordt de rest van de kosten vergoed uit je zorgverzekering tot het maximum bedrag waarvoor je verzekerd bent. Het eigen risico geldt voor alle verzekerden vanaf 18 jaar. Word je behandeld door je huisarts of POH-GGZ, dan betaal je geen eigen risico. Je betaalt wel eigen risico bij een psycholoog of psychotherapeut.  

Als je lichte psychische problemen hebt, kan de huisarts je zelf behandelen. Hij of zij kan dat zelf doen maar hij kan je ook laten helpen door de praktijkondersteuner, de POH-GGZ. De POH-GGZ kan je helpen om in een aantal gesprekken je problemen in kaart te brengen. Ga je naar de POH-GGZ, dan blijft je huisarts wel eindverantwoordelijk voor de behandeling. De huisarts kan ook behandelingen via internet (e-health) aanbieden.

Als de behandeling via de huisarts of de POH-GGZ niet voldoende resultaat geeft, kan hij je doorverwijzen naar een andere hulpverlener. Bij lichte of matige klachten kan dat naar een hulpverlener binnen de basis ggz. En bij zwaardere problemen kun je worden doorverwezen naar een hulpverlener in de gespecialiseerde ggz.

Heb je een psychische aandoening die stabiel is, dan kan de gespecialiseerde ggz je terugverwijzen naar de huisarts. De huisarts begeleidt je dan bijvoorbeeld bij het gebruik van medicijnen. De huisarts kan hiervoor advies vragen aan een psychiater.

Zie voor informatie: www.wijzijnmind.nl: naar de huisarts.

Bron: Kennisbank Nationale Zorgnummer

Een zorgverzekeraar verzekert het risico van consumenten op het gebied van zorgkosten.

Bron: http://www.zorgverzekeraarkiezen.nl/wat-is-een-zorgverzekeraar

Een zorgverzekeraar kan ook bemiddelen: helpen bij het vinden van een zorgaanbieder die bij je past en ook bij wachtlijsten helpen vinden van een zorgaanbieder waar je snel(ler) terecht kunt.

De verzekerde zorg is bij alle zorgverzekeraars gelijk, de basispremie kan variëren per verzekeraar. De overheid stelt vast wat er in het basispakket zit. De verzekeraar mag dat niet beperken. Maar het basispakket vergoedt niet alle kosten. Daarom zijn er aanvullende verzekeringen. Bijvoorbeeld een aanvullende tandartsverzekering voor mensen boven de 18 jaar. Of voor alternatieve behandelingen die niet in het basispakket zitten. Het basispakket van de zorgverzekering vergoedt veelgebruikte geneeskundige zorg, geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.

Elke zorgverzekeraar heeft een acceptatieplicht en moet jou als verzekerde altijd accepteren voor het basispakket. Je gezondheid, leeftijd of inkomen mogen daarbij geen rol spelen.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/zorgverzekering-1

Zorgverzekeraars beslissen zelf wat er in de aanvullende pakketten zit. Daar gaat de overheid niet over. Een aanvullende verzekering is niet verplicht, maar een basisverzekering wél. Het is dus niet mogelijk om alléén een aanvullend pakket te nemen zónder basisverzekering. Maar je mag wel bij verzekeraar A de basisverzekering afsluiten en bij verzekeraar B de aanvullende verzekering. De inhoud van de aanvullende verzekeringspakketten varieert sterk. Ook de premie en het eventuele eigen risico kunnen verschillen. In tegenstelling tot bij een basisverzekering mogen zorgverzekeraars iemand weigeren voor een aanvullende verzekering.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/zorgverzekering-1

Voor sommige zorgkosten uit het basispakket moet een eigen bijdrage betaald worden. Dit kan een vast bedrag zijn, een percentage van de kosten of een bijbetaling. De eigen bijdrage geldt bijvoorbeeld voor kraamzorg en hoortoestellen. De overheid bepaalt voor welke zorg de eigen bijdrage geldt en hoe hoog die bijdrage is. De hoogte van de eigen bijdrage kan per jaar verschillen.

Bron: https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/e/eigen-bijdrage-zvw

Voor de generalistische basis ggz en de gespecialiseerde ggz geldt geen eigen bijdrage; wel geldt het verplichte eigen risico.

Iedere zorgverzekering heeft een verplicht eigen risico. Dat betekent dat je een deel van de zorg zelf betaalt. In 2023 bedraagt het eigen risico 385 euro per verzekerde.

De kosten van onder andere een bezoek aan de huisarts en POH-GGZ worden niet vanuit het eigen risico betaald, maar direct uit de basisverzekering vergoed. Een bezoek aan de huisarts valt buiten het eigen risico; dat wordt altijd volledig vergoed.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/zorgverzekering-1

Je eigen risico betekent dat je de eerste € 385 zelf moet betalen. Pas daarna betaalt de zorgverzekeraar de kosten. Het is mogelijk dat de zorgverzekeraar de rekening voor het eigen risico pas enkele maanden nadat kosten voor zorg zijn gemaakt verstuurt.

Het eigen risico geldt voor bijna alle zorg die valt onder de Zorgverzekeringswet (Zvw) (basispakket). Zoals een bezoek aan de medisch specialist in het ziekenhuis, medicijnen en spoedeisende hulp.

Meer informatie: https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/e/eigen-risico-zvw

Wanneer je een GZ-psycholoog, klinisch psycholoog of psychiater bezoekt, werkzaam in de generalistische basis ggz of gespecialiseerde ggz, zal eerst je eigen risico aangesproken worden. Je betaalt de eerste € 385 dus zelf. Zodra dit eigen risico verbruikt is worden de overige kosten vergoed door de zorgverzekering. Als je vrijwillig hebt gekozen voor een hoger eigen risico, kunnen deze kosten dus oplopen tot 875 euro. De kosten van onder andere een bezoek aan de huisarts en POH-GGZ worden niet vanuit het eigen risico betaald, maar direct uit de basisverzekering vergoed.

Voor sommige zorgkosten uit het basispakket moet een eigen bijdrage betaald worden. Dit kan een vast bedrag zijn, een percentage van de kosten of een bijbetaling. De overheid bepaalt voor welke zorg de eigen bijdrage geldt en hoe hoog die bijdrage is. De hoogte van de eigen bijdrage kan per jaar verschillen.

Je betaalt een eigen bijdrage als de zorgaanbieder geen contract heeft met je zorgverzekeraar.

Let er ook op dat je bij de naturapolis een deel van de rekening zelf betaalt als de zorgaanbieder niet is gecontracteerd. Welk percentage je zelf moet bijbetalen verschilt per polis. Bij een restitutiepolis ontvang je na declaratie bij de zorgverzekeraar altijd 100 procent vergoeding van het marktconforme tarief, of het wettelijke tarief dat staat voor een bepaald behandeltraject of medicijn. Je verzekeraar kan je de precieze vergoeding vertellen.

Meer informatie: https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/e/eigen-bijdrage-zvw

Bij een naturapolis koopt de zorgverzekeraar zorg voor jou in en sluit contracten met zorgaanbieders in jouw regio. De zorgverzekeraar betaalt de rekening aan de zorgaanbieder. Je hebt dus een beperkte keuzevrijheid als het gaat om de zorgverlener of de zorginstelling die jou helpt. Kies je een zorgverlener die niet door jouw verzekeraar is gecontracteerd, dan zal je zelf een deel van de rekening betalen.

Bij een restitutiepolis heb je meer keuzevrijheid. Je kunt in veel gevallen kiezen voor een zorgaanbieder die geen contract heeft met jouw zorgverzekeraar, hoewel ook bij een restitutiepolis niet alle behandelingen worden vergoed. Vaak moet je de rekening eerst zelf betalen en kun je deze daarna declareren bij je zorgverzekeraar. Een restitutiepolis is meestal wel iets duurder dan een naturapolis.

Let erop dat je bij de naturapolis een deel van de rekening zelf betaalt als de zorgaanbieder niet is gecontracteerd. Welk percentage je zelf moet bijbetalen verschilt per polis. Bij een restitutiepolis ontvang je na declaratie bij de zorgverzekeraar altijd 100 procent vergoeding van het marktconforme tarief, of het wettelijke tarief dat staat voor een bepaald behandeltraject of medicijn. Je verzekeraar kan je de precieze vergoeding vertellen.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/zorgverzekering-1

Een combinatiepolis is een combinatie tussen een naturapolis en een restitutiepolis. Bij een combinatiepolis geldt dat voor sommige zorgsoorten je recht hebt op zorg (zoals bij een naturapolis) en voor andere zorgsoorten recht op vergoeding (zoals bij een restitutiepolis).

Bron: https://www.consumentenbond.nl/zorgverzekering/combinatiepolis\

Als je een verwijzing hebt voor een zorgaanbieder die een contract heeft met jouw verzekeraar, wordt de zorg helemaal vergoed. Wil je naar een zorgverlener met wie geen contract is afgesloten? Dan brengt de zorgverzekeraar een deel van de kosten bij jou in rekening. De hoogte hiervan mag door de zorgverzekeraar zelf worden vastgesteld. Meestal is dit gebaseerd op de kosten van de gecontracteerde zorgverlener. De zorgverzekeraar hoeft dus niet een 100 procent vergoeding te geven. De hoogte van de vergoeding is opgenomen in de verzekeringsvoorwaarden en kan per verzekeraar en categorie zorgverleners verschillen. De vergoeding mag de vrije artsenkeuze niet in de weg staan en moet redelijk zijn.

Het is dus belangrijk om te weten of jouw verzekeraar een contract heeft met de zorgaanbieder van jouw keuze. Je kunt via de site van je verzekeraar controleren of zij een contract hebben met een bepaalde zorgverlener. Bij twijfel kun je erover bij je verzekeraar navragen of er een contract is.

Bron: Independer

Als je zorg nodig hebt van een psychiater, psycholoog of psychotherapeut is het belangrijk dat je die op tijd krijgt. Toch kan het gebeuren dat je moet wachten tot je aan de beurt bent. Dat is vervelend. Je hebt het recht om binnen een bepaalde tijd geholpen te worden. Dit is vastgelegd in de ‘Treeknormen’. Volgens deze normen moet je als ggz-cliënt na maximaal 4 weken een intake krijgen en maximaal 10 weken na je intake een eerste behandelgesprek.

Als je moet wachten op een behandeling kan je in gesprek gaan met de zorgaanbieder over oplossingen om de wachttijd te overbruggen: wat kun je zelf alvast doen? Is overbruggingszorg mogelijk of kan je verwezen worden naar lotgenotencontact of een vorm van e-health? Wat kun je doen als je problemen tussentijds verergeren?

Ook kun je hierover contact opnemen met je zorgverzekeraar. Die moet er namelijk voor zorgen dat jij als verzekerde tijdig de behandeling krijgt waar je recht op hebt. Meer over wachttijden en wat je kunt doen als deze worden overschreden, lees je in de Factsheet wachttijden in de ziekenhuiszorg en ggz van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

Bron: MIND

Aanmeldwachttijd: hoe lang het duurt voordat je voor een intake bij de behandelaar terecht kan. Volgens de Treeknorm moet je dit maximaal 4 weken na je eerste contact krijgen.

Behandelwachttijd: hoe lang het duurt voordat de behandeling begint na de intake. Volgens de Treeknorm moet je dit maximaal 10 weken na je intake krijgen.

Deze wachttijden zijn een gemiddelde van de afgelopen 2 maanden bij een zorgaanbieder.

• Neem contact op met je zorgverzekeraar en vraag om wachtlijstbemiddeling.
• Als je toch nog moet wachten op de eigenlijke behandeling, overleg dan met de zorgaanbieder over oplossingen om de wachttijd te overbruggen.
• Lukt het je niet om dit zelf te doen? Vraag een goede vriend of een familielid om je daarbij te helpen.

Je kan contact opnemen met je zorgverzekeraar wanneer de wachttijd leidt tot ernstige toename van je klachten of wanneer de maximale wachttijd is verstreken. De maximale wachttijd is vier weken tot het eerste intakegesprek en daarna tien weken tot de behandeling.

Toch niet tevreden? Bel dan het Nationale Zorgnummer 0900 - 23 56 780 (20 eurocent per gesprek).

MIND Korrelatie biedt directe hulp. Bel 0900-1450 (15 eurocent per minuut) of kijk op www.mindkorrelatie.nl om met een hulpverlener te chatten, whatsappen of mailen.

MIND kan je ook in contact brengen met lotgenoten en cliënten- en familieorganisaties. Zij kunnen meedenken bij het vinden van passende zorg of hulp. www.wijzijnmind.nl

Meer informatie: www.wegvandewachtlijst.nl

Bij een cliëntenstop stopt de zorgaanbieder met het aannemen of behandelen van (nieuwe) cliënten. De reden is een (dreigende) overschrijding van het budget voor dat jaar.

Zorgverzekeraars spreken samen met gecontracteerde zorgverleners ieder jaar af hoeveel geld zij krijgen om zorg te verlenen. Er is dan maar beperkt toegang. En soms is het geld dus op. Dan is het omzetplafond bereikt. De zorgverlener vertelt je dan misschien dat hij je dit kalenderjaar niet kan behandelen. Je zorgverzekeraar gaat dan altijd eerst met de zorgverlener in gesprek om gezamenlijk een oplossing te vinden. Lukt dit niet? Dan kan de zorgverzekeraar je helpen een andere zorgverlener in de buurt te vinden. Dat heet wachtlijstbemiddeling.

Wachttijden kunnen in de ggz helaas nog wel eens flink oplopen. Het kan ook zijn dat er een verschil is in wachttijden per regio. Je zorgverzekeraar kan je helpen om snel(ler) terecht te kunnen bij een zorgaanbieder die jou kan helpen, als de wachttijd langer is dan de Treeknorm. Dit wordt wachtlijstbemiddeling genoemd.

Sinds 1 januari 2018 zijn zorgverleners verplicht om de cliënt te informeren over de mogelijkheid van wachtlijstbemiddeling door de zorgverzekeraar, als de wachttijd langer is dan de Treeknorm. De zorgverzekeraar heeft een zorgplicht en moet ervoor zorgen dat je als cliënt tijdig kwalitatief goede zorg ontvangt. En dus kun je bij lange wachttijden je zorgverzekeraar vragen om voor je te bemiddelen.

Bij wachtlijstbemiddeling probeert de zorgverzekeraar te regelen dat je eerder de gewenste zorg ontvangt. Deze service is gratis en is soms ook beschikbaar voor behandelingen met wachttijden bínnen de Treeknorm. Als verzekerde kun je telefonisch of digitaal wachtlijstbemiddeling aanvragen bij je verzekeraar. Bel je de verzekeraar met een verzoek tot wachtlijstbemiddeling, dan zal een zorgbemiddelaar (of zorgcoach of zorgadviseur) tijdens dit gesprek je situatie en wensen in kaart brengen. Zo zal hij bijvoorbeeld vragen naar de huidige wachttijd en hoe ver je bereid bent te reizen.

Bron: Consumentenbond

Cliënten kunnen bij de NZa een melding indienen wanneer de zorgverzekeraar niet binnen de Treeknorm passende zorg kan vinden. Dit kan via een meldpunt. De NZa houdt toezicht op de zorgverzekeraar en kan deze melding in onderzoek nemen.

Bron: NZa

Iedereen die in Nederland woont of werkt heeft recht op zorg uit het basispakket. Dit is geregeld in de Zorgverzekeringswet (Zvw). Zorg kan bestaan uit een behandeling, een dienst of een product. In de Zvw is een breed basispakket aan zorg verzekerd. Zorgverzekeraars voeren de Zvw uit voor hun verzekerden. Zorgaanbieders zijn er verantwoordelijk voor dat de zorg die zij aan verzekerden bieden van goede kwaliteit is.

De meeste mensen hebben wel eens sombere gevoelens of zien het even niet meer zitten. Maar soms ontwikkelt iemand een psychische aandoening waarvoor professionele hulp nodig is. De geneeskundige geestelijke gezondheidszorg (ggz) biedt deze hulp die gericht is op herstel of voorkoming van verergering van een psychische aandoening. Deze zorg komt meestal voor vergoeding uit het basispakket in aanmerking.

Meer informatie:

https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/z/zvw-algemeen https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/g/geneeskundige-ggz-zvw

De Wet langdurige zorg (Wlz) regelt zware, intensieve zorg voor kwetsbare ouderen, mensen met een handicap en mensen met een psychische aandoening. Via de Wet langdurige zorg krijg je alle zorg die je nodig hebt voor jouw aandoening of beperking. Welke zorg dit precies is, bespreek je met je zorgaanbieder. De afspraken die je met je zorgaanbieder maakt over jouw zorg en ondersteuning staan uiteindelijk in een zorgplan.

Meer informatie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/verpleeghuizen-en-zorginstellingen/wet-langdurige-zorg-wlz

Gemeenten moeten ervoor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. De gemeente geeft ondersteuning thuis via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Officieel heet deze wet Wmo 2015.

Meer informatie: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorg-en-ondersteuning-thuis/wmo-2015

De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) ligt aan de basis van alle zorgverlening. In de WGBO staan de rechten en plichten van cliënten die zorg krijgen.

Meer informatie: https://www.dwangindezorg.nl/rechten/wetten/wgbo

In de Wet Bopz staan de rechten van cliënten tijdens een onvrijwillige opname in een psychiatrische instelling, een instelling voor mensen met een verstandelijke beperking of een verpleeghuis voor dementerende ouderen. De Bopz geldt tot 1 januari 2020.

Meer informatie: https://www.dwangindezorg.nl/rechten/wetten/wet-bopz

En zie ook: https://mindplatform.nl/nieuws/wet-verplichte-ggz-aangenomen-door-eerste-kamer

Wanneer je een klacht hebt over een zorgaanbieder, kun je in eerste instantie het beste dit met hem/haar zelf bespreken. Mogelijk gaat het om misverstanden die in een gesprek opgelost kunnen worden.

Levert een gesprek niets op, dan kun je de klachtenregeling van de zorgaanbieder volgen. Zorgaanbieders (zoals psychiaters en psychologen) en zorginstellingen (zoals ggz-instellingen) moeten volgens Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) een schriftelijke klachtenregeling hebben en een klachtenfunctionaris.

Je zorgverlener moet je kunnen vertellen hoe je een klacht kunt indienen. Meestal staat dit ook op de website van de zorgverlener vermeld. Eventueel kun je ook een klacht indienen bij het Tuchtcollege. Meer informatie vind je op www.tuchtcollege-gezondheidszorg.nl.

Bron: https://kennisbank.clientenfederatie.nl/app/answers/list

Bron: https://www.dwangindezorg.nl/rechten/klachtrecht/klacht-indienen

Als je voor je psychische problemen in behandeling bent in de ggz, dan heb je verschillende rechten. Bij de meeste ggz-instellingen kun je met vragen en klachten over deze rechten terecht bij de patiëntenvertrouwenspersoon (pvp). Een pvp is niet in dienst van de instelling en is daardoor onafhankelijk. Een pvp neemt je vraag of klacht altijd serieus en staat aan jouw kant.

De pvp behartigt jouw belangen zoals jij die zelf ziet en doet niets zonder jouw toestemming. De hulp van de pvp is gratis.

Een pvp kan je meer vertellen over je rechten en je adviseren hoe je een klacht kenbaar kunt maken. Hij of zij kan ook samen met jou een gesprek aangaan met je hulpverlener over je klacht of ondersteunen bij bijvoorbeeld het schrijven van een brief.

Bron: www.pvp.nl

Wilsbekwaamheid heeft te maken met beslissingen over zorg en gezondheid. Iedereen is wilsbekwaam, tenzij een deskundige arts heeft vastgesteld dat iemand voor een bepaalde beslissing wilsonbekwaam is.

Om een autonome beslissing over een behandeling te kunnen nemen, is het belangrijk dat de patiënt wilsbekwaam is. Iedereen is in principe wilsbekwaam, totdat het tegendeel bewezen is. Iemand is wilsonbekwaam als hij de informatie van de arts niet (meer) kan begrijpen en afwegen, niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn en/of geen besluit kan nemen.

Wilsbekwaamheid is afhankelijk van de context en de vraag die gesteld wordt. Zo kan iemand soms nog wel beslissen over een dagje uit, maar niet meer over een hypotheek of euthanasie. Iemand die wilsonbekwaam is, heeft een wettelijk vertegenwoordiger. Bij kinderen zijn dat doorgaans de ouders.

Bron: https://www.dwangindezorg.nl/rechten/clientenrecht/wilsonbekwaamheid

Bron: https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/ethische-toolkit/verdiepen/begrippen-2/wilsbekwaamheid.htm

De Landelijke Stichting Familievertrouwenspersonen (LSFVP) biedt informatie, advies en ondersteuning aan familie en naasten van cliënten in de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Ze ondersteunen familieleden en naasten van cliënten in de ggz. Naasten zijn mensen in de directe omgeving van de cliënt. Zoals partners, vrienden, buren, mantelzorgers, collega’s of (school)mentoren.

Bron: www.lsfvp.nl

Er zijn verschillende wetten en afspraken ter bescherming van je privacy. Hulpverleners hebben een beroepsgeheim. Dit houdt in dat zij met niemand anders mogen praten over wat zij met jou hebben besproken, tenzij er sprake is van acuut gevaar. Daarnaast is er de Wet bescherming persoonsgegevens. In deze wet staat wat er wel en niet mag met je persoonsgegevens.

Wanneer je in behandeling bent, schrijft de zorgverlener dingen in je patiëntendossier. Je hebt recht om te weten wat men over je schrijft. Dus je mag je dossier inzien en je hebt ook recht op een kopie van je dossier. Wanneer er feitelijke fouten (bijvoorbeeld een verkeerde geboortedatum) in staan, dan heb je recht op correctie van deze gegevens. Je hebt ook recht op aanvulling van de gegevens in je dossier. Als je bijvoorbeeld dingen aan je dossier wilt toevoegen, dan moet dat kunnen. Een patiëntenvertrouwenspersoon (pvp) kan je hierbij ondersteunen.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/rechten-1

Je zorgaanbieder geeft gegevens door aan je zorgverzekeraar om gemaakte kosten te declareren. Dat kan een 'prestatiebeschrijving' zijn of een DBC (diagnose-behandel-combinatie). Als je niet wilt dat je hulpverlener deze informatie doorgeeft, kun je hiertegen bezwaar maken. In dat geval kun je je hulpverlener vragen om samen een privacyverklaring op te stellen.

Bron: https://mindplatform.nl/thema/rechten-1

Door de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) hebben mensen meer mogelijkheden gekregen om voor zichzelf op te komen bij de verwerking van hun gegevens. Hun privacyrechten zijn namelijk versterkt en uitgebreid.

In de AVG staat bijvoorbeeld een speciaal artikel over toestemming. Hierin staat wat de voorwaarden zijn voor organisaties om geldige toestemming te krijgen van mensen om hun persoonsgegevens te verwerken. Zo moeten organisaties kunnen bewijzen dat zij van jou geldige toestemming hebben gekregen om je gegevens te verwerken. Daarnaast moet het ook makkelijk zijn om je toestemming (weer) in te trekken.

Meer informatie: Autoriteit Persoonsgegevens